Igrzyska Olimpijskie - najważniejsze zawody dla każdego sportowca. Impreza odbywająca się co cztery lata.

W 2012 roku mieliśmy okazję śledzić zmagania sportowców podczas Igrzysk XXX Olimpiady, które odbyły się w Londynie. Jedną z ostatnich konkurencji odbywających się podczas igrzysk jest maraton mężczyzn.
I to właśnie na maratonie chciałbym się skupić. Zapraszam do przeanalizowania startów polaków na dystansie 42 km 195 m podczas igrzysk olimpijskich.

Choć Igrzyska Olimpijskie nowożytne odbyły się po raz pierwszy w 1896 roku w Atenach, Polska reprezentacja pojawiła się dopiero w 1924 roku w Paryżu.
Natomiast pierwszy start Polaków w maratonie olimpijskim nastąpił w Berlinie 1936 roku. Był to Bronisław Gancarz oraz Kazimierz Fiałka. Gancarz ukończył maraton na 33. miejscu z czasem 3:03:11, Fiałka niestety biegu nie ukończył z powodu kontuzji (naderwanie ścięgna Achillesa).

Berlin 1936 r.
1. Kitei Son (Japonia) 2:29:19
2. Ernest Harper (Wielka Brytania) 2:31:42
3. Shoryu Nan (Japonia) 2:31:42

Następny występ Polaka na Igrzyskach to Helsinki 1952 rok. W maratonie reprezentował nas Winand Osiński, który z czasem 2:54:38 zajął 47. miejsce.
Warto tu wspomnieć o osiągnięciu naszego południowego sąsiada, Emila Zatopka. Wygrał On w Helsinkach olimpijskie biegi na 5 000 i 10 000 m oraz oczywiście maraton.

Helsinki 1952 r.
1. Emil Zatopek (Czechosłowacja) 2:23:03
2. Reinaldo Gorno (Argentyna) 2:25:35
3. Gustaw Jansson (Szwecja) 2:26:07

Na następny start Polaka w olimpijskim maratonie musiano czekać aż 20 lat. Było to w Monachium 1972 roku. Edward Stawiarz z czasem 2:28:12 zajął 40 miejsce. Zapisał się także na kartach Księgi Guinnessa, jako pierwszy biegacz, który popełnił falstart maratonu olimpijskiego.

Igrzyska w Monachium zostały jednak zapamiętane głównie przez zamach terrorystów palestyńskich. Weszli oni do budynku (w wiosce olimpijskiej) zamieszkiwanego przez izraelskich sportowców, których wzięli za zakładników. Terroryści domagali się uwolnienia Palestyńczyków, przetrzymywanych w Izraelu. Zabitych zostało jedenastu reprezentantów Izraela, niemiecki policjant oraz pięciu terrorystów. Igrzyska nie zostały jednak zakończone. Avery Brundage (ówczesny przewodniczący MKOl) wypowiedział słowa: „The games must go on” („Zawody muszą trwać dalej”).

Monachium 1972 r.
1. Frank Shorter (USA) 2:12:19
2. Karel Lismont (Belgia) 2:14:31
3. Mamo Wolde (Etiopia) 2:15:08

W Montrealu 1976 roku wystartowało dwóch polskich maratończyków, był to Kazimierz Orzeł i Jerzy Gros. Orzeł zdobył 15. miejsce z czasem 2:17:43. Gros był 47 z czasem 2:28:45.

Montreal 1976 r.
1. Waldemar Cierpinski (NRD) 2:09:55
2. Frank Shorter (USA) 2:10:45
3. Karel Lismont (Belgia) 2:11:12

Na igrzyskach moskiewskich w 1980 roku z powodów politycznych nie było wielu reprezentacji krajów tzw. Zachodu. Polskę reprezentowali Zbigniew Pierzynka, który z czasem 2:20:03 uzyskał 26. miejsce, oraz Ryszard Marczak i Andrzej Sajkowski, którzy biegu nie ukończyli.

Moskwa 1980 r.
1. Waldemar Cierpinski (NRD) 2:11:03
2. Gerard Nijboer (Holandia) 2:11:20
3. Satymkuł Dżumanazarow (ZSRR) 2:11:35

Tym razem z powodu zawirowań politycznych, na igrzyska odbywające się w Los Angeles nie pojechały reprezentacje krajów Wschodu, w tym Polski.

Los Angeles 1984 r., mężczyźni
1. Carlos Lopes (Portugalia) 2:09:21
2. John Treacy (Irlandia) 2:09:56
3. Charlie Spedding (Wielka Brytania) 2:09:58

W Los Angeles rozegrany został po raz pierwszy maraton olimpijski kobiet.

Los Angeles 1984 r., kobiety
1. Joan Benoit (USA) 2:24:52
2. Grete Waitz (Norwegia) 2:26:18
3. Rosa Mota (Portugalia) 2:26:57

Następnymi igrzyskami był Seul. Tam niestety panowie nie pojechali.

Seul 1988 r., mężczyźni
1. Gelindo Bordin (Włochy) 2:10:32
2. Douglas Wakihuri (Kenia) 2:10:47
3. Ahmed Salah (Dżibuti) 2:10:59

Kobiety miały swoją reprezentantkę po raz pierwszy w maratonie olimpijskim. Była nią Wanda Panfil, która zajęła 22. miejsce z czasem 2:34:55.

Seul 1988 r., kobiety
1. Rosa Mota (Portugalia) 2:25:40
2. Lisa Martin (Australia) 2:25:53
3. Kathrin Doerre (NRD) 2:26:21


Barcelona 1992 roku to występ Jana Huruka, Leszka Bebło i Wiesława Perszke. Huruk spisał się bardzo dobrze. Metę przekroczył jako siódmy zawodnik z czasem 2:14:32. Bebło i Perszke zajęli kolejno 20. i 21. miejsce z tym samym czasem 2:16:38.
Należy zwrócić uwagę na czasy jakie uzyskali zawodnicy. Choć Huruk (4. mc. na mistrzostwach świata w Tokio ‘91) miał 7. miejsce, był tylko 32 sekundy później na mecie, niż brązowy medalista - Stephan Freigang z Niemiec.

Jan Huruk

Barcelona 1992 r., mężczyźni
1. Young-Cho Hwang (Korea Południowa) 2:13:23
2. Koichi Morishita (Japonia) 2:13:45
3. Stephan Freigang (Niemcy) 2:14:00
4. Takeyuki Nakayama (Japonia) 2:14:02
5. Salvatore Bettiol (Włochy) 2:14:15
6. Salah Kokaich (Maroko) 2:14:25
7. Jan Huruk (Polska) 2:14:32
8. Hiromi Taniguchi (Japonia) 2:14:42

Ponownie na starcie maratonu kobiet pojawiły się Polki. Była to znów Wanda Panfil (obecna wtedy mistrzyni świata), która ponownie zajęła 22. miejsce, tym razem z gorszym czasem 2:47:27. Drugą reprezentantką była Małgorzata Birbach, 26. miejsce z czasem 2:54:33.

Barcelona 1992 r., kobiety
1. Walentyna Jegorowa (WNP) 2:32:41
2. Yuko Arimori (Japonia) 2:32:49
3. Lorraine Moller (Nowa Zelandia) 2:33:59

1996 rok to już Atlanta. Polska reprezentowana była przez Leszka Bebło który zajął 17. miejsce z czasem 2:17:04 i Grzegorza Gajdusa z czasem 2:23:41 i 61. miejscem.

Atlanta 1996 r., mężczyźni
1. Josia Thugawane (RPA) 2:12:36
2. Bong-Ju Lee (Korea Południowa) 2:12:39
3. Eric Wainaina (Kenia) 2:12:44

Do Atlanty po raz pierwszy polskie maratonki jechały w trzyosobowym składzie.
Były to Kamila Gradus, Aniela Nikiel oraz Małgorzata Sobańska. Niestety Gradus nie ukończyła wyścigu (ok. 37 km obsługa biegu „zdjęła” ją z trasy). Nikiel ukończyła bieg na 29. pozycji z czasem 2:36:44. Najlepszy występ zanotowała Sobańska, uzyskując 11. miejsce z czasem 2:31:52.

Atlanta 1996 r., kobiety
1. Fatuma Roba (Etiopia) 2:26:05
2. Walentyna Jegorowa (Rosja) 2:28:05
3. Youko Arimori (Japonia) 2:28:39
4. Katrin Dörre-Heinig (Niemcy) 2:28:45
5. Maria Rios Pérez (Hiszpania) 2:30:50
6. Lidia Șimon (Rumunia) 2:31:64
7. Manuela Machado (Portugalia) 2:31:11
8. Sonja Krolik (Niemcy) 2:31:16
…
11. Małgorzata Sobańska (Polska) 2:31:52

Rok 2000 to już Sydney, gdzie mieliśmy tylko jednego reprezentanta w maratonie. Piotr Gładki jednak nie ukończył rywalizacji.

Sydney 2000 r., mężczyźni
1. Gezahegne Abera (Etiopia) 2:10:11
2. Eric wainaina (Kenia) 2:10:31
3. Tesfaye Tola (Etiopia) 2:11:10

Polki w Sydney nie startowały.

Sydney 2000 r., kobiety
1. Naoko Takahashi (Japonia) 2:23:14
2. Lidia Simon (Rumunia) 2:23:22
3. Joyce Chepchumba (Kenia) 2:24:45

Igrzyska XXVIII Olimpiady odbyły się ponownie w Atenach. W 2004 roku, na starcie historycznej trasy z Maratonu do Aten stanęli Waldemar Glinka i Michał Bartoszak. Glinka z czasem 2:19:47 zajął 33. miejsce, Bartoszakowi 2:20:27 dało 36. lokatę.

Ateny 2004 r., mężczyźni
1. Stefano Baldini (Włochy) 2:10:55
2. Mebrathom Keflezighi (USA) 2:11:29
3. Vanderlei De Lima (Brazylia) 2:12:11

Kobiety pojawiły się ponownie w trzyosobowym składzie. Drugi raz na trasie maratonu olimpijskiego stanęła Małgorzata Sobańska, zajęła tym razem 17. Miejsce z czasem 2:36:43. Debiutantkami na igrzyskach były Grażyna Syrek (41. miejsce, 2:47:26) oraz Monika Drybulska, która niestety nie ukończyła biegu.

Ateny 2004 r., kobiety
1. Mizuki Noguchi (Japonia) 2:26:20
2. Catherine Ndereba (Kenia) 2:26:32
3. Deena Kastor (USA) 2:27:20


Pekin, któremu towarzyszyły protesty, manifestacje i walka o wolny Tybet, gościł olimpijczyków w 2008 roku.

Polskę reprezentowało dwóch maratończyków - Henryk Szost i Arkadiusz Sowa. Należy przypomnieć, że panowie zdobyli kwalifikację olimpijską uzyskując 2:12:01 (H. Sz.) i 2:12:00 (A. S.), gdy minimum wynosiło 2:12:00. Czasy z maratonu olimpijskiego niestety już odbiegały od tych z kwalifikacji. Szost uzyskał czas 2:19:43 z 34. miejscem, Sowa 2:24:48 z 54. pozycją.

Pekin 2008 r., mężczyźni
1. Samuel Wanjiru (Kenia) 2:06:32
2. Jaouad Gharib (Maroko) 2:07:16
3. Tsegay Kebede (Etiopia) 2:10:00

W Pekinie Polskę ponownie reprezentowała Monika Drybulska, która zrehabilitowała się za nieudany start w Atenach. Zakończyła rywalizację na 24. pozycji z czasem 2:32:39 (przybiegła tylko sekundę po legendarnej Pauli Radcliff). Drugą reprezentantką Polski była Dorota Gruca, która zakończyła rywalizację na 30. Miejscu z czasem 2:33:32.

Pekin 2008 r., kobiety
1. Costantina Tomescu-Dita (Rumunia) 2:26:44
2. Catherine Ndereba (Kenia) 2:27:06
3. Chunxiu Zhou (Chiny) 2:27:07

W obecnym 2012 roku gospodarzem Igrzysk Olimpijskich po raz trzeci był Londyn.
Do miasta, które organizuje jeden z największych maratonów na świecie miało jechać dwóch polskich maratończyków (dobre czasy, bliskie minimum uzyskało paru biegaczy). Niestety z uwagi na kontuzję Marcin Chabowski nie wystąpił. Henryk Szost jako nowy rekordzista Polski (2:07:39), stanął przed szansą rehabilitacji za Pekin. I udało mu się! Zajął bardzo dobre 9. miejsce z czasem 2:12:28. Nie dość, że wybiegał sobie miejsce w pierwszej dziesiątce, był on pierwszym europejczykiem na mecie maratonu olimpijskiego w Londynie.

Londyn 2012 r., mężczyźni
1. Stephen Kiprotich (Uganda) 2:08:01
2. Abel Kirui (Kenia) 2:08:27
3. Wilson Kipsang Kiprotich (Kenia) 2:09:37
4. Mebrahtom Keflezighi (USA) 2:11:06
5. Marilson dos Santos (Brazylia) 2:11:10
6. Kentaro Nakamoto (Japonia) 2:11:16
7. Cuthbert Nyasango (Zimbabwe) 2:12:08
8. Paulo Roberto Paula (Brazylia) 2:12:17
9. Henryk Szost (Polska) 2:12:28
10. Ruggero Pertile (Włochy) 2:12:45



W Londynie mieliśmy również jedną reprezentantkę. Karolina Jarzyńska zajęła 36. miejsce z czasem 2:30:57. Jest to najlepszy czas uzyskany przez Polkę na tym dystansie podczas igrzysk. Maraton kobiet wygrała Etiopka Tiki Gelana z czasem 2:23:07, który jest nowym rekordem olimpijskim.

Autor tekstu na trasie maratonu olimpijskiego w Londynie

Londyn 2012 r. Igrzyska XXX Olimpiady Kobiety
1. Tiki Gelana (Etiopia) 2:23:07
2. Priscah Jeptoo (Kenia) 2:23:12
3. Tatyana Petrova Arkhipova (Rosja) 2:23:29

Podsumowując.

Zawodników, którzy stanęli na lini startu olimpijskiego biegu maratońskiego z Orłem na piersi jest obecnie dwadzieścioro siedmioro, w tym 9 kobiet i 18 mężczyzn.

Najlepsze miejsca Polaków w maratonach olimpijskich:

1. (7. mc) Jan Huruk 2:14:32 (Barcelona 1992)
2. (9. mc) Henryk Szost 2:12:28 (Londyn 2012)
3. (15. mc) Kazimierz Orzeł 2:17:43 (Monachium 1976)
4. (17. mc) Leszek Bebło 2:17:04 (Atlanta 1996)
5. (20. mc) Leszek Bebło 2:16:38 (Barcelona 1992)
6. (21. mc) Wiesław Perszke 2:16:38 (Barcelona 1992)
7. (26. mc) Zbigniew Pierzynka 2:20:03 (Moskwa 1980)
8. (33. mc) Waldemar Glinka 2:19:47 (Ateny 2004)
9. (34. mc) Henryk Szost 2:19:43 (Pekin 2008)
10. (36. mc) Michał Bartoszak 2:20:27 (Ateny 2004)

Najlepsze miejsca Polek w maratonach olimpijskich:

1. (11. mc) Małgorzata Sobańska 2:31:52 (Atlanta 1996)
2. (17. mc) Małgorzata Sobańska 2:36:43 (Ateny 2004)
3. (22. mc) Wanda Panfil 2:34:55 (Seul 1988)
4. (22. mc) Wanda Panfil 2:47:27 (Barcelona 1992)
5. (24 mc) Monika Drybulska 2:32:39 (Pekin 2008)
6. (26. mc) Małgorzata Birbach 2:54:33 (Barcelona 1992)
7. (29. mc) Aniela Nikiel 2:36:44 (Atlanta 1996)
8. (30 mc) Dorota Gruca 2:33:32 (Pekin 2008)
9. (36. mc) Karolina Jarzyńska 2:30:57 (Londyn 2012)
10. (41. mc) Grażyna Syrek 2:47:26 (Ateny 2004)

Najlepsze czasy w historii maratonu olimpijskiego mężczyzn:

1. (1. mc) Samuel Wanjiru (Kenia) 2:06:32 (Pekin 2008)
2. (2. mc) Jaouad Gharib (Maroko) 2:07:16 (Pekin 2008)
3. (1. mc) Stephen Kiprotich (Uganda) 2:08:01 (Londyn 2012)
4. (2. mc) Abel Kirui (Kenia) 2:08:27 (Londyn 2012)
5. (1. mc) Carlos Lopes (Portugalia) 2:09:21 (Los Angeles 1984)
6. (3. mc) Wilson Kipsang Kiprotich (Kenia) 2:09:37 (Londyn 2012)
7. (1. mc) Waldemar Cierpinski (NRD) 2:09:55 (Montreal 1976)
8. (2. mc) John Treacy (Irlandia) 2:09:56 (Los Angeles 1984)
9. (3. mc) Charlie Spedding (UK) 2:09:58 (Los Angeles 1984)
10. (3. mc) Tsegay Kebede (Etiopia) 2:10:00 (Pekin 2008)

Najlepsze czasy w historii maratonu olimpijskiego kobiet:

1. (1. mc) Tiki Gelana (Etiopia) 2:23:07 (Londyn 2012)
2. (2. mc) Priscah Jeptoo (Kenia) 2:23:12 (Londyn 2012)
3. (1. mc) Naoko Takahashi (Japonia) 2:23:14 (Sydney 2000)
4. (2. mc) Lidia Simon (Rumunia) 2:23:22 (Sydney 2000)
5. (3. mc) T. Petrova Arkhipova (Rosja) 2:23:29 (Londyn 2012)
6. (4 mc) Mary Jepkosgei Keitany (Kenia) 2:23:56 (Londyn 2012)
7. (5 mc.) T. Gamera-Shmyrko (Ukraina) 2:24:32 (Londyn 2012)
8. (3. mc) Joyce Chepchumba (Kenia) 2:24:45 (Sydney 2000)
9. (6 mc.) Xiaolin Zhu (Chiny) 2:24:48 (Londyn 2012)
10. (1. mc) Joan Benoit (USA) 2:24:52 (Los Angeles 1984)