Tradycyjnie od 1991 roku 14. dzień listopada jest obchodzony jako Światowy Dzień Walki z Cukrzycą. Tego dnia w 1891 r. urodził się kanadyjski fizjolog Frederick Banting, który wraz ze swoim uczniem Charles’em Bestem odkrył insulinę, za co otrzymali Nagrodę Nobla. Cukrzyca jest jedną z najpowszechniejszych chorób cywilizacyjnych, stąd uznawana jest za epidemię XXI wieku.

W Polsce choruje na nią około 2,5 miliona ludzi, z czego połowa prezentuje objawy kliniczne i jest leczona, a pozostała ma cukrzycę bezobjawową, którą można rozpoznać jedynie po przeprowadzeniu badań biochemicznych. W ciągu najbliższych 15 lat liczba chorych zwiększy się o 50%. Oznacza to, że będzie dotyczyła wielu z nas, bo jeśli nawet nie zachorujemy my, zachoruje ktoś z naszej rodziny.

Słów kilka o chorobie.

Cukrzycą określa się zaburzenie metaboliczne charakteryzujące się przewlekłą hiperglikemią. Jest ona efektem upośledzonego wydzielania insuliny przez trzustkę i zmniejszonej wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę. Cukier jest głównym paliwem dla naszego organizmu i jest przenoszony we krwi pod postacią glukozy. Krew dostarcza glukozę do wszystkich komórek, gdzie jest ona źródłem energii. Zanim do tego dojdzie glukoza musi przeniknąć do komórek, a substancją, która otwiera drogę glukozie do komórek jest insulina.

Jeżeli więc mamy za mało insuliny lub komórki są na nią niewrażliwe, mniej glukozy przedostaje się do komórek, a wzrasta jej ilość we krwi. Mamy wówczas cukrzycę.

Rozróżnia się dwa typy cukrzycy: Typ 1. (cukrzyca młodzieńcza) powstaje głównie z powodu immunologicznego uszkodzenia komórek beta trzustki i wymaga podawania insuliny. Choruje na nią ok.5 % z 300 milionów chorych na świecie. Typ 2. zwykle ujawnia się w dojrzałym wieku jako efekt predyspozycji genetycznej i niekorzystnych wpływów środowiskowych (m.in. nadwaga). Najczęściej wymaga przyjmowania leków doustnych.

Sam podwyższony poziom cukrów nie stanowi zagrożenia życia, ale nieleczony prowadzi do powikłań naczyniowych, które zwiększają ryzyko choroby niedokrwiennej serca, udaru, retinopatii, nefropatii i neuropatii. Terapia cukrzycy nie ogranicza się jedynie do przyjmowania leków przeciwcukrzycowych , ale obejmuje dążenie do normalizacji masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej , właściwą dietę i leczenie towarzyszących zaburzeń.

Rys.1 - Niebieski pierścień został przyjęty za symbol cuk.

Rekreacja czy sport wyczynowy ?

Wiele badań naukowych, w tym ostatnie amerykańskie i fińskie potwierdza, że regularne ćwiczenia są podstawową profilaktyką zapobiegającą pojawieniu się cukrzycy typu II, albo opóźnieniu jej ujawnienia się o kilka lat. Odwrotnie mała aktywność fizyczna dodatkowo zwiększa zagrożenie wystąpienia cukrzycy.
Równie korzystny wpływ ma wysiłek fizyczny u osób już chorych na cukrzycę. Zwiększa bowiem wrażliwość tkanek na insulinę, przez co automatycznie równoważy poziom glukozy we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków.

Cukrzycę zwykle wykrywa się po 6-8 latach od zachorowania. Wobec tego u niektórych chorych mogą już występować podkliniczne schorzenia układu sercowo-naczyniowego i dlatego osoby rozpoczynające program ćwiczeń fizycznych dopiero po rozpoznaniu choroby powinny zachować ostrożność i wskazane może być przeprowadzenie próby wysiłkowej.

Ćwiczenia powinny sprawiać przyjemność i dobrze jest ćwiczyć w grupach o podobnych zamiłowaniach. Jako najbardziej pożyteczne ćwiczenia poleca się: marsz, wolny bieg, pływanie, wiosłowanie, taniec, badminton, rower, bieg narciarski, łyżwiarstwo, gimnastykę. Zalecana intensywność ćwiczeń to tętno do 140/minutę. Na wypadek niedocukrzenia należy zawsze mieć ze sobą coś słodkiego i spożyć, jeśli wystąpi niedocukrzenie.

Ponadto ruch pozytywnie wpływa na psychikę człowieka, odpręża układ nerwowy, odwraca uwagę od dolegliwości i zwiększa odporność na stresy.
O ile rekreacja w cukrzycy nie budzi wątpliwości o tyle wielu lekarzy ma negatywny stosunek do wyczynowego uprawiania sportu przez chorych na cukrzycę, może przezornie zakazując prowadzenie intensywnych treningów.
Okazuje się tymczasem, że rozpoznanie cukrzycy nie jest wyrokiem dla sportowców uprawiających sport zawodowo, a nawet pomaga przywrócić normalny metabolizm w mięśniach. Na temat korzyści wynikających z intensywnego treningu fizycznego u pacjentów z cukrzycą typu 1 napisali ostatnio naukowcy australijscy. Poddali oni analizie cukrzyków, którzy prowadzili ćwiczenia na rowerze aż do stanu wyczerpania.Badanie dowiodło, że intensywny wysiłek zmniejsza zaburzenia metaboliczne i jest dobrze tolerowany przez pacjentów.

Odpowiednie przeszkolenie sportowca, jego trenerów i najbliższego otoczenia gwarantuje bezpieczeństwo podczas zawodów oraz zdobywanie najwyższych miejsc na podium, czego przykłady można znaleźć wśród wielu sportowców.

Rys.2 - Michał Jeliński – złoty medalista olimpijski

Najwyższe laury zdobywali m.in. chorzy na cukrzycę:
Arthur Ashe – słynny amerykański tenisista, zwycięzca Wimbledonu
Gary Hall – amerykański pływak, zdobył na Olimpiadach 10 medali, w tym 5 złotych
Steve Redgrave - brytyjski wioślarz, pięciokrotny złoty medalista olimpijski
Will Cross – chorował na cukrzycę już 26 lat, gdy zdobył biegun południowy, a wcześniej północny, najwyższe szczyty obu Ameryk i przeszedł Saharę.
Michał Jeliński – trzykrotny mistrz świata i mistrz olimpijski, cierpi na cukrzycę typu 1.


Sławni cukrzycy:

O tym, że z wyrównaną cukrzycą można świetnie funkcjonować przekonują przykłady wielu osób spoza sportu : Syd Barret, Halle Berry, Johny Cash, Paul Cezanne, Miles Davis, Thomas Edison , Ella Fitzgerald, Michaił Gorbaczow, Ernest Hemingway, B.B. King, George Lucas , Meatloaf, Elvis Presley, Giacomo Puccini, Elizabeth Taylor, Spencer Tracy, Lech Wałęsa , Marta Wiśniewska „Mandaryna”,

“Corsa di 5 Km per Cambiare il Diabete” czyli diabetycy na start !

We wrześniu uczestniczyłem w Kongresie EASD w Rzymie ( Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Cukrzycą). Jako imprezę towarzyszącą firma Novo Nordisk zorganizowała Bieg na 5 km. To, co mnie szczególnie zainteresowało to fakt, że wśród współorganizatorów imprezy było Włoskie Stowarzyszenie Sportowców Diabetyków. Stowarzyszenie to zajmuje się popularyzacją ruchu wśród samych cukrzyków, oraz organizacją zawodów, w których sportowcy-cukrzycy walczą o laury.

W Polsce nie ma takiej organizacji, ani imprez tego typu. Zdarzają się akcje o charakterze edukacyjnym jak zorganizowany przez Jurka Owsiaka bieg „Policz się z cukrzycą”, ale miał on jedynie zwrócić uwagę na chorobę i nie miał charakteru zawodów. Akcje edukacyjne o charakterze ogólnopolskim organizuje też francuska firma farmaceutyczna Servier , która popularyzuje profilaktyczne przebadanie się.

Rys.3 - Nieznajoma uczestniczka Biegu

Bieg był otwarty dla wszystkich, nie tylko cukrzyków. Zresztą w nazwie miał „run/walk”, dzięki czemu na starcie stanęli „ścigacze” oraz w dalszych rzędach osoby maszerujące ( i z kijkami do „nordic walking” i z pieskami). Uczestników wspierał złoty medalista olimpijski w chodzie Maurizio Damilano jeden z najbardziej utytułowanych zawodników w historii tej specjalności lekkoatletycznej.

Bieg odbył się w Ogrodach Villa Borghese wśród malowniczych świątyń stylizowanych na ruiny, wielu rzeźb oraz kopii innych zabytków. Park mieści się powyżej Piazza Pubblico, na wzgórzu Pincio (nie należy do siedmiu słynnych wzgórz rzymskich), więc łatwo tam trafić. Widok jest stąd piękny zwłaszcza na Watykan. Trasa była dość trudna ( 2 pętle z ostrym podbiegiem) i zdecydowanie dłuższa niż zapowiadane 5 km. Niemniej wszyscy świetnie się bawili i na trasie i na pikniku kończącym zawody na Piazza di Siena.

Nie pozostaje nic innego, jak życzyć polskim diabetykom takiego zorganizowania się.

Rys.4 - Na trasie 5k Run to change diabetes

Porady praktyczne dla czytelników :

1.Każdy powyżej 45 r.ż. lub 40 r.ż z czynnikami ryzyka (m.in. nadciśnienie, cukrzyca w rodzinie) powinien raz do roku oznaczyć sobie poziom cukru na czczo.

2.Biegacze, u których wykryto cukrzycę w trakcie kariery jak najbardziej mogą prowadzić swoją aktywność na dotychczasowym poziomie. Muszą się jedynie wyedukować w szerokim zakresie leczenia i uniknięcia hipoglikemii. Taką edukację gwarantują wszystkie poradnie diabetologiczne.

3.Osoby, u których wykrycie cukrzycy jest bodźcem do profesjonalnego biegania amatorskiego muszą mieć przeprowadzoną diagnostykę wykluczającą choroby serca. Wskazana jest wizyta u lekarza sportowego przed podjęciem treningów i startów.

Rys.5 - Na trasie 5k Run to change diabetes

Nawiązując do pytania w tytule: Cukrzyca nie tylko nie jest wyrokiem dla biegacza, a wręcz przeciwnie. Bieganie pozwala lepiej leczyć i dodaje motywacji do normalnego życia.

linki

http://www.MojaCukrzyca.org

- najlepszy wg mnie polski portal o cukrzycy m.in. z poradami na temat uprawiania sportu w cukrzycy

http://www.diabeteinmovimento.com

– galeria zdjęć z „5k Run to change diabetes” i wyniki

http://www.aniad.org.

- oficjalna strona ANIAD – Włoskiego Stowarzyszenia Sportowców Diabetyków