Jednak chyba najbardziej charakterystyczny dla przełajów jest sam start. Duża liczba osób na początku i szybkie zwężenie trasy zmuszają do szybkiego startu, by na samym wstępie nie stracić szans na dobre miejsce w stawce. Efektem tego jest duża "brutalność" na pierwszych metrach rywalizacji. Przepychanki na łokcie czy popychanie są jednak poniekąd czymś naturalnym i wpisanym w bieg przełajowy.

W przypływie adrenaliny i emocji, biegacze nie zwracają uwagi na innych, koncentrując się tylko na własnym starcie. Ważne by w tym wszystkim zachować ducha sportu, nie odbierając innym szansy na sprawiedliwą rywalizację.

Do niedawna także koniec biegu był czymś spotykanym tylko na przełajach. Ze względu na ręczny pomiar czasu zawodnicy wbiegający na metę (posiadający przy sobie karteczkę z własnym imieniem), ustawiali się w leju, na końcu którego stał sędzia z dużą igłą, na którą nabijał kolejne karteczki, tworząc w ten sposób klasyfikację końcową. Drugi z sędziów łapał na stoperze czas, dlatego też stworzenie oficjalnych wyników zajmowało do kilkunastu minut. Obecnie ta metoda odchodzi do lamusa, a jej miejsce zajął pomiar elektroniczny, który zbliża w ten sposób cross do biegów ulicznych.

Warto także wspomnieć o różnicach w obuwiu. Naturalna nawierzchnia wymaga od biegacza obuwia bardziej przyczepnego. Amatorzy wybierają przede wszystkim buty trailowe, zaś profesjonaliści kolce lekkoatletyczne z dłuższymi niż na tartan wkrętami. Ich rozmiar zależny jest od podłoża. Im jest ono twardsze tym krótsze wkręty będą nam potrzebne. Bardzo często na MŚ spotykani są również zawodnicy z Afryki, którzy pokonują trasę boso, osiągając przy tym bardzo dobre rezultaty.

Trening

Biegi przełajowe bardzo często są same w sobie traktowane jako element treningu. Nie wolno jednak zapominać, że biegacze rywalizują o tytuł przełajowego mistrza świata czy Europy, a więc istnieje grupa przełajowców, którzy trenują ściśle pod te zawody. Istnieją pewne różnice w treningu, ze względu na inną pracę mięśniową w biegach przełajowych niż podczas biegów ulicznych czy startów lekkoatletycznych.

Najważniejszą rolę w biegu odgrywają mięśnie trójgłowe łydki, czworogłowe uda oraz zapomniane często mięśnie tułowia oraz mięśnie przy stawie biodrowym. Łydka wraz z czworogłowym uda odpowiada w głównej mierze za wyprost stawu kolanowego, co jest niezwykle istotne w czasie podbiegów znajdujących się na trasie. Silne mięśnie grzbietu umożliwiają utrzymanie odpowiedniej sylwetki w czasie biegu mimo wielu nierówności na trasie.

Elastyczność mięśni przy stawie biodrowym gwarantuje zaś płynność ruchu i pewny krok w czasie biegu. Warto więc zwrócić szczególną uwagę zwłaszcza na te mięśnie w czasie treningu do zawodów.

W przygotowaniach należy przede wszystkim pamiętać o rozwoju siły i wytrzymałości. Trening siłowy powinien być wykonywany dwa razy w tygodniu i obejmować trening w terenie bądź też na siłowni. Dla tych którzy nie lubią ciężarów lepszym rozwiązaniem wydaje się być siła biegowa na wzniesieniu. Jego długość powinna mieć od 50m do 200m, zaś nachylenie zależne jest od stopnia wytrenowania. Zbyt stromy podbieg uniemożliwi odpowiednie wykonanie elementów siły, zaś zbyt łagodne nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.

Najbardziej popularnymi ćwiczeniami są: podbiegi, skip A (wysokie podnoszenie kolan), skip B (podnoszenie kolan z wyrzuceniem stóp przed siebie), skip C (uderzania piętami o pośladki) oraz wieloskoki. Wykonanie kilkunastu odcinków w czasie treningu znacząco wzmocni siłę mięśni nóg. Popracują także mięśnie tułowia.

Trening na siłowni to praca głównie ze sztangą. Należy pamiętać, że biegacz długodystansowy powinien wykonywać więcej powtórzeń z mniejszym ciężarem, zamiast kilku powtórzeń na maksymalnym obciążeniu. Arsenał ćwiczeń jest tu ogromny: wspięcia na palce, przysiady, półprzysiady, wypady, pajacyki, wejścia na podwyższenie, podskoki i wiele, wiele innych.

W treningu wytrzymałościowym najważniejszą rolę odgrywa duża ilość kilometrów, pokonywana w zróżnicowanym terenie – z podbiegami i zbiegami. Dystans i tempo są kwestią indywidualną. Ważne by dystans był dłuższy niż ten pokonywany na zawodach i by tętno było dalekie od maksymalnego.

Przeszkody i utrudnienia

Przeszkody i utrudnienia to niewątpliwie to co przyciąga wielu zawodników na przełajowe zawody. Również dla kibiców zawody takie stają dużo ciekawsze do obserwowania. Przełaj może być również gratką dla fotografów, którzy śledząc zmagania biegaczy na ciężkich crossowych trasach, mogą uchwycić ciekawe ujęcia. Przeszkód na trasie może być naprawdę dużo, a ich ilość zależy w głównej mierze od organizatorów. Cześć z nich to również wytwór samej natury, ale o to właśnie w crossie chodzi – aby biegać jak najbliżej natury.

Na początku trzeba rozróżnić dwa typy przełajowych zmagań. Pierwsze z nich to obecnie coraz bardziej popularne – ekstremalne imprezy takie jak np. Bieg Katorżnika. Tam biegacze rywalizują głównie z samym sobą, a sukcesem jest już ukończenie biegu, ponieważ przygotowane na trasie utrudnienia są niezwykle wyczerpujące.

W tym artykule skupimy się jednak na łagodniejszej wersji przełaju - klasycznych biegach przełajowych. Choć łatwiejsze, to wcale nie łatwe. Większość utrudnień to wytwór samej przyrody, która bardzo często nie jest zbyt łaskawa dla biegaczy.

Pierwszym elementem jest nawierzchnia. Tu organizatorzy mają do dyspozycji kilka wariantów. Zasada jest prosta. Im nawierzchnia twardsza i bardziej ubita tym łatwiejsza do pokonania. Biegacze mogą więc spotkać twarde i ubite ścieżki leśne bądź też nawierzchnie trawiaste, które sprzyjają pokonywaniu kilometrów.

Niestety w przypadku wystąpienia grząskiego piasku czy błota, sprawa wydaje się już dużo gorsza. W pierwszym przypadku, niestety trzeba mielić w piasku tracąc na to wiele sił, a ziarenka piasku dostając się do buta mogą ograniczać komfort biegania. Kiedy zaś przyjdzie nam przedzierać się przez kałuże błota, może być o wiele trudniej. Potrzeba bardzo dużo siły, aby w nich nie ugrząźć, a bardzo często w przypadku źle zawiązanych butów takie spotkanie kończy się utratą butów. Pozostające na bucie błoto, obciąża także jego wagę co także nie pomaga w dalszym biegu.

Największym jednak problemem wydaje się być jednak ukształtowanie terenu. Ciężki podbieg może zniweczyć sukces w całym biegu, zaś stromy zbieg powodować kontuzję. Chyba każdy z biegaczy zgodnie potwierdzi, że płaski przełaj to nie przełaj. Bardzo często to właśnie podbieg jest decydującym momentem biegu i ten który ucieknie "na górce" może aż do mety nie oddać zwycięstwa. Pokonanie go wymaga bardzo dużo siły w nogach, dlatego też tak bardzo ważny jest trening siły biegowej przed startami crossowymi. Ci którzy zaniedbają ten element mogą bardzo srogo na podbiegu za to zapłacić.

Wbrew pozorom wiele problemów przysporzyć może także nieumiejętnie pokonany zbieg. Choć o wiele łatwiejszy do pokonania od zbiegu, to wymagający o wiele więcej techniki. Efekty złego zbiegu mogą być tragiczne - Od przewrotki do problemów z kolanami. Dlatego bardzo ważne jest, by zbieg nie był momentem zupełnego rozluźnienia, tylko pełnej koncentracji na prawidłowym pokonaniu tego elementu trasy.

Gdyby trasa była zbyt mało wymagająca, swoją pracę wykonać mogą także organizatorzy. Najczęściej spotykanymi utrudnieniami, są przeszkody stawiane na trasie. Należą do nich przede wszystkim: powalone kłody drewna oraz belki słomy bądź siana. Dodaje to niewątpliwie uroku trasie, jednak dla samych zawodników jest to często dość poważna przeszkoda, a dla tych którzy nie zetknęli się z ćwiczeniami na płotkach lekkoatletycznych, może być ona wręcz nie do przeskoczenia w tradycyjny sposób. Nie odbiera to jednak nikomu szans pokonania takiej przeszkody, ponieważ sposobów może być co nie miara.

Podsumowanie

Choć bardzo widowiskowe i ciekawe, zainteresowaniem cieszą się głównie wśród amatorów. W Polsce przełaje biega się głównie na zawodach szkolnych, gdzie cieszą się dość sporą popularnością. Niestety nie przekłada się to na sukces w rywalizacji seniorskiej, którą od lat zdominowali Afrykanie.

Cieszy jedynie fakt dużego zainteresowania wśród biegaczy amatorów, którzy licznie startują w wielu rozgrywanych biegach w naszym kraju. Być może w rozwoju tej konkurencji biegowej pomogą przyszłoroczne mistrzostwa świata, które odbędą się w drugiej połowie marca w podbydgoskim Myślęcinku.